02 lut Dymy spawalnicze
Zawód spawacza zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem szkodliwości i uciążliwości. Procesy spawania wiążą się z obecnością wielu czynników, które stanowią niebezpieczeństwo dla zdrowia osób wykonujących zawód spawacza i dodatkowo niebezpiecznych dla otoczenia. Za najbardziej szkodliwe i uciążliwe czynniki w tym zawodzie uznaje się pyły wraz z substancjami chemicznymi (gazami) wydzielającymi się w procesach spawania, które dzielone są na następujące kategorie: bardzo toksyczne, toksyczne, szkodliwe, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne. W zależności od techniki spawania, spawanych materiałów i stosowanych materiałów pomocniczych, emitowane są dymy (pyły o bardzo drobnych ziarnach) i pyły o bardzo zróżnicowanym składzie.
Zagrożenia natury chemicznej i trudne warunki pracy sprzyjają powstawaniu szeregu schorzeń i chorób zawodowych.
Substancje toksyczne lub trujące znajdujące się w dymach spawalniczych to na przykład: Kwas cyjanowo wodorowy, Tlenek węla / Dwutlenek węgla, Chrom III, Tlenki manganu. Substancje te wywołują zatrucie w przypadku, gdy w organizmie ludzkim określona ilość, zostanie przekroczona. Poprzez trujące działanie, następuje w organizmie, utrudnione zaopatrywanie w tlen. Dalszymi, mogącymi wystąpić chorobami są:
- Podrażnienie błon śluzowych i dróg oddechowych.
- Wstrzymanie oddychania lub mocne jego przyśpieszenie a także przyśpieszenie pulsu.
- Bóle głowy, obezwładnienie, zawrot głowy prowadzące do omdlenia.
- Wymioty.
- Nagromadzenie się wody w organizmie mogące spowodować śmierć.
- Niektóre z tych substancji wykazują właściwości wywołujące raka.
Substancje kancerogenne lub rakotwórcze zawarte w dymie spawalniczym to na przykład Chrom (VI)-Verbindungen Chrom IV czy różnego rodzaju tlenki (tlenki ołowiu, tlenki berylu, tlenki niklu). Substancje kancerogenne mogą wywoływać złośliwe nowotwory. Przedawkowana ilość podwyższa ryzyko wystąpienia nowotworu. Zazwyczaj substancje te posiadają jednocześnie wpływ trujący.
Wspólną cechą wszystkich pyłów przemysłowych jest działanie drażniące na błony śluzowe spojówek i górnych dróg oddechowych. Długotrwałe działanie drażniące powoduje trwałe zmiany w błonach śluzowych górnych dróg oddechowych.
Podsumowanie Dymy spawalnicze z uwagi na ich ilość i skład chemiczny stanowią duże zagrożenie dla zdrowia pracowników oraz wpływają niekorzystnie na stan środowiska pracy i środowiska naturalnego.
Zgodnie z danymi podanymi przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w 2019 roku aż 21.9 % wykrytych chorób zawodowych to różnego rodzaju pylice płuc. Także w 2019 na 52 przypadki wykrytych złośliwych nowotworów w Polsce aż 42 to przypadki wykryte u pracowników wykonujących prace w przetwórstwie przemysłowym. Należy dodać, że przypadki te to są jedynie związane z następstwem oddziaływania czynników niebezpiecznych i szkodliwych w środowisku pracy.
Każdy pracodawca w Polsce ma obowiązek zapewnić swoim pracownikom skuteczną ochronę przed działaniami czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych. Na podstawie prac badawczych prowadzonych w Instytucie Spawalnictwa opracowano następujące zalecenia do profilaktyki zagrożeń zdrowia pracowników przy procesach spawania metali:
- projektując technologię spawania należy uwzględnić wpływ poszczególnych parametrów i warunków prowadzenia procesu na emisję substancji chemicznych i pyłu do środowiska pracy,
- dobierając materiały spawalnicze należy zapoznać się z wielkością emisji pyłu i gazów oraz ze składem chemicznym pyłu, które charakteryzują dane materiały spawalnicze,
- projektowanie technologii spawalniczych oraz stosowanie spawania w przemyśle powinno łączyć się z optymalizacją technologiczną procesu w aspekcie ograniczania emisji zanieczyszczeń,
- wszystkie prace spawalnicze należy prowadzić z wykorzystaniem skutecznych systemów wentylacji miejscowej i wentylacji ogólnej. Wentylację miejscową należy dobierać uwzględniając warunki prowadzenia procesu spawania i procesów pokrewnych,
- w pomieszczeniach o zwiększonym zagrożeniu dużymi stężeniami zanieczyszczeń ( takich jak: przestrzenie ograniczone, zamknięte) należy szczególnie dbać o zastosowanie skutecznej wentylacji.
- systematycznie informować pracowników o zagrożeniach zdrowia związanych z procesami spawalniczymi, o środkach i sposobach ochrony, o wynikach badań na stanowiskach pracy oraz o wynikach badań naukowych związanych z ochroną zdrowia w spawalnictwie,
- objąć szczególną profilaktyczną opieką zdrowotną pracowników pracujących z materiałami i metodami spawalniczymi szczególnie niebezpiecznymi oraz pracującymi w trudnych warunkach np.:
- spawanie stali niskostopowej w przestrzeniach zamkniętych,
- spawanie stali wysokostopowych, spawanie aluminium,
- spawanie drutami proszkowymi samoosłonowymi,
- spawanie materiałów zawierających substancje rakotwórcze.
Inżynieria BHP pomaga przedsiębiorcom pozyskać dofinansowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na zwiększenie bezpieczeństwa i higieny pracy. Bezzwrotne dotacje znacznie ułatwiają zakup odpowiednich urządzeń i sprzętu, pozwalając wykwalifikowanej załodze pracować w dobrym zdrowiu przez długie lata.
